قرآنی اصطلاح" الکتاب" کی لغوی اور اصطلاحی تعبیرات:تحقیقی جائزہ
An Overview of the word Book in literal and terminological aspects
Abstract
There is a special concept of Ahl e Kitab (People of the book) in Islam. The meanings, connotations and terms of the Kitab and Ahl e Kitab have a lot of roles to explain their status. For a complete understanding of the term Ahl e Kitab in the present era, it is necessary to be familiar with the meanings, concepts, synonyms and different aspects of the Kitab and Ahl e Kitab in Arabic and Islamic literature. In this article, an attempt has been made to clarify it by discussing the Kitab and Ahl e Kitab in a literal and terminological way.References
الفراھیدی، خلیل بن احمد، ابو عبد الرحمن، امام، کتاب العین،(بیروت، دار احیاء التراث العربی، 2001ء)ص :831
AlFarahidī, Khalil Bin Ahmed, Abu Abdur Rehm ān, Imam, Kitāb Al Aāin, (Baīrūt: Dār AhyāAl TurāthĀlʿrʾābi, 2001),831
ابن منظورافریقی،جمال الدین محمد بن مکرم، لسان العرب،(بیروت،لبنان،دارالکتب العلمیۃ،س ن) :9/119
Ibne Manzūr Afriqī, Jamal Ud Din Muhammad Bin Mukarram, Lissan Al Arab, (Baīrūt: Labenan, Dār Al Kutab Al Ilmiah, 2001), 119/9
ابن عبدالربہ،احمد بن محمد،ابوعمر،شھاب الدین، العقد الفرید، (بیروت،لبنان،دارالکتب العلمیۃ،1404ھ):2/300
Ibne ābd Ālrābh, Ahmed Bin Muhammad, Abū Umar, Shahaab Ud Din, Al-Aqad Al Farid, (Baīrūt: Labenan, Dār Al Kutab Al Ilmiah,1404 AH), 300/2
ابن منظور افریقی،لسان العرب:9/190
Ibne Manzūr Afriqī, Lissan AlArab:190/9
الجوھری،اسماعیل بن حماد، امام، معجم الصحاح،(بیروت،لبنان،دار المعرفۃ، 2005ء)ص :899۔ 900؛فیروزآبادی،مجدالدین،محمد بن یعقوب،القاموس المحیط،(بیروت،لبنان داراحیاءالتراث العربی،1997ء):1/218
Al Johari, Ismāil Bin Hamaad, Imam, Moajjem Al Sahaāh, (Baīrūt:Labenan, Dār Ul Maarafah, 2005), p 899-900; Ferozeabadi, Majed ud Din, Muhammad Bin Yaqub, Al-Qamūs Al-Mūhit, (Baīrūt:Labenan, Dār AhyāAl Turāth Ālʿrʾābi, 1997), 218/1
الجوھری،معجم الصحاح،ص:900
Al Johari, Moajjem Al Sahaah, p.900
عبدالحفیظ بلیاوی، مولانا، مصباح اللغات، (لاہور،اسلامی اکادمی،س ن ) ص :723؛ لوئس معلوف، المنجد،(کراچی، دار الاشاعت، س ن) ص:860
Abdul Hafeez Biliyavi, Mūlānā, Misbah Ul Lughat, (Lahore, Islami Akademy)p.723; Luis Māloof, Al-Munjed, (Karāchī,Dār ūl Ashaāt), p.860
عبدالحفیظ بلیاوی، مولانا، مصباح اللغات ،ص:723
Abdul Hafeez Biliyavi, Misbah Ul Lughat, p.723
راغب اصفہانی،حسین بن محمد،ابو القاسم، المفردات فی غريب القرآن، (بیروت،لبنان،دار القلم، 1412 ھ)ص 699
Raghib Asfehani, Hussain Bin Muhammad, Abu Al qasim, Al Mufridat fī Gharib Al Qur’an, (Baīrūt:Labenan, Dār ul Qalam, 1412 AH), p.699
البقرہ2:2-
Sūrāhāl-Bāqrāh 2:2
پرویز،غلام احمد،لغات القرآن،(لاہور،ادارہ طلوع اسلام گلبرگ،جنوری1961ء):3/1416
Parvez, Ghulam Ahmed, Lughat ul Qur’an, (Lahore, Idara Tuloo-e-Islam Gulberg, Janvary 1961)1416/3
سید قاسم محمود، اسلامی انسائیکلو پیڈیا،(لاہور، الفیصل ناشران و تاجران، اردو بازار، اکتوبر 2005ء):2/1371
Syed Qasim Mehmood, Islami Encyclopedia, (Lahore, Al Faisal Nashiran wa tajiran, Urdu Bazar, October 2005, 1371/2
جمیل جالبی، ڈاکٹر، قومی انگریزی اردو لغت،(اسلام آباد، مقتدرہ قومی زبان)ص: 216
Jamil Jalibi, Doctor, Qoumi Angrezi Urdu Lughet, (Islamabad, Muqtadrah Qoumi Zuban), p.216
Jane Dammen McAuliffe,Encyclopedia of the Qurān, Brill, Leiden-Boston 2001, V:1,Pg:242
دامغانی،حسین بن محمد،علامہ،قاموس القرآن اواصلاح الوجوہ النظائر فی القرآن الکریم،(بیروت،دارالعلم الملایین،اپریل1983ء) ص:399
Daamighani, Hussain Bin Muhammad, Allama, Qamoos Al Qur’an Auo Islah Al Wajooh An Nazair fī Al Qur’an Al Karim, (Bairut, Dar Ul Ilam Al Malayeen, April 1983), p.399
آل عمران3:164-
Sūrāhʿāl-imrān 3:164
الجاثیہ45:28-
Al Jāthia, 45:28
ق50:4-
Kaāf, 50:4
البقرۃ235:2-
Sūrāhāl-Bāqrāh 2:235
المطففین83:18-
Al-Mutfafeen, 83:18
دامغانی،قاموس القرآن،ص:400۔401
Daamighani, Qamoos Al Qur’an , p.400-401
آل عمران145:3-
Sūrāhʿāl-imrān 3:145
حٰم السجدۃ41:9-
Ha Meem Al Sajjdah, 9:41
آل عمران3:78-
Sūrāhʿāl-imrān 3:78
دامغانی،قاموس القرآن،ص:401
Daamighani, Qamoos Al Qur’an, p.401
آل عمران3:64
Sūrāhʿāl-imrān 3:64
دامغانی،قاموس القرآن،ص:401
Daamighani, Qamoos Al Qur’an, p.401
النساء4:24-
Sūrāhāl-Nisʿā 4:24
البقرۃ:2:2-
Sūrāhāl-Bāqrāh 2:2
آل عمران:145
Sūrāhʿāl-imrān 3:145
الانبیاء21-:104
Sūrāhʿāl-ʿāmbia 21: 104
معجم الفاظ القرآن الکریم،(طھران،ایران،انتشارات ناصرخسرو،س ن):2/451
Moajjam Alfaz ul Qur’an Alkreem, (Tehran, Iran, Intsharat Nasir Khusro), 451/2
البینۃ 98:3-
Al Bayynah, 3:98
معجم الفاظ القرآن الکریم،2/451
Moajjam Alfaz ul Qur’an Alkreem, 451/2
معجم الفاظ القرآن الکریم،2/451
Moajjam Alfaz ul Qur’an Alkreem, 451/2
الاعراف157:7-
Al Ahraf, 157:7
معجم الفاظ القرآن الکریم،2/451
Moajjam Alfaz ul Qur’an Alkreem, 451/2
النمل28:27
Al- Nimal, 28:27
عبدالرحمن کیلانی،مترادفات القرآن،(لاہور،وسن پورہ،مکتبۃ الاسلام،28جنوری،2012)ص:697
Abdul Rehman Keelani, Mutradifaat Ul Qur’an, (Lahore, Wasenpura, Maktabah Al-Islam, 28 Janvary, 2012)p.697
عبداللہ عباس ندوی ، ڈاکٹر ، قاموس الفاظ القرآن الکریم ، (کراچی،مکتبہ دارالاشاعت ، 2003ء )ص: 174
Abdullah Abbas Nadvi, Doctor, Qamus Alfaz Al-Qur’an Al-Karim, (Karāchī, Maktabah Dār ūl Ashaāt, 2003), p.174
الجمعہ 62 : 5
Al Jummah, 5:62
کیلانی، مترادفات القرآن،ص:697
Keelani, Mutradifaat Ul Qur’an, p.697
لوئیس معلوف،المنجد،ص:890
Luis Māloof, Al-Munjed, p.890
الانبیاء 21:104-
Sūrāhʿāl-ʿāmbia 21:104
اصلاحی،امین احسن،مولانا،قاموس الفاظ واصطلاحات قرآن،(دہلی،اسلامک بک سنٹر،2004ء)ص:193
Islahi, Ameen Ahsan, Mūlānā, Qamus Alfaz wa Istelahate Qur’an, (Dehli, Islamic Book Centre, 2004), p.193
راغب اصفہانی،مفردات القرآن،ص:990
Raghib Asfehani,Al Mufridat Fi Gharib Al Qur’an,p.990
عبدالرحمن کیلانی،مترادفات القرآن،ص:698
Abdul Rehman Keelani, Mutradifaat Ul Qur’an,p.698
عبداللہ عباس ندوی ، ڈاکٹر ، قاموس الفاظ القرآن الکریم،ص:412
Abdullah Abbas Nadvi, Doctor, Qamus Alfaz Al-Qur’an Al-Karim, p.412
الاعراف154:7-
Al Ahraf, 154:7
اصلاحی،قاموس الفاظ واصطلاحات قرآن،ص:417
Islahi, Qamus Alfaz wa Istelahate Qur’an, p.417
راغب اصفہانی،مفردات القرآن،ص:667
Raghib Asfehani,Al Mufridat Fi Gharib Al Qur’an,p.667
الکہف96L18-
Al-Kahef, 96:18
عبداللہ عباس ندوی ، ڈاکٹر ، قاموس الفاظ القرآن الکریم،ص:155
Abdullah Abbas Nadvi, Doctor, Qamus Alfaz Al-Qur’an Al-Karim, p.155
عبدالرحمن کیلانی،مترادفات القرآن،ص:698
Abdul Rehman Keelani, Mutradifaat Ul Qur’an,p.698
راغب اصفہانی،مفردات القرآن،ص:789
Raghib Asfehani,Al Mufridat Fi Gharib Al Qur’an,p.789
الاعلٰی:18،19
Al-Aala, :18-19
عبس80:13-
Abass, 80:13
اصلاحی ،مولانا،قاموس الفاظ واصطلاحات قرآن،ص:236،237
Islahi, Qamus Alfaz wa Istelahate Qur’an, p.236-237
البقرۃ،2:2
Sūrāhāl-Bāqrāh 2:2
ابن کثیر،اسماعیل بن عمر،عماد الدین،علامہ،تفسیرالقرآن العظیم،(بیروت،لبنان،دارالکتب العلمیہ،1998ء):1/40
Ibne Ka.seer, Ismaeel Bin Umar, Ammaad ud Din, Allama, Tāfsir Al-Qur’an Ālʿẓim, (Baīrūt: Labenan Dār Ālktb Ālʿlmia, 1998), 40/1
اصلاحی،امین احسن،مولانا،تدبرالقرآن،(لاہور،فاران فاؤنڈیشن،س ن):1/87
Iṣlāhī Amīn Ahsan, Mulānā, Tadabbur Al-Qur’ān(Lahore:Farān Foundation ,n.d), 87/1
البقرۃ23:2-
Sūrāhāl-Bāqrāh 2:23
محمد اسلم صدیقی ، ڈاکٹر ، تفسیر روح القرآن ، (لاہور،ادارہ ھدی للناس ، اکتوبر 2010ء): 1/ 122
Muhammad Aslam Siddiqui, Doctor, Tāfsir Ruhul Qur’an, (Lahore, Idarah Huda Lillnaas, October 2010), 122/1
علی محمد، انوار البیان فی حل لغات القرآن، (لاہور،مکتبہ سید احمد شہید،اکتوبر1995ء):1/12
Ali Muhammad, Anwar Ul Biyaan fī Hall Lughat Ul Qur’an, (Lahore, Maktaba Syed Ahmed Shaheed, October, 1995)12/1
ا لبقرۃ129:2-
Sūrāhāl-Bāqrāh 2:129
علی محمد، انوار البیان فی حل لغات القرآن،1/12
Ali Muhammad, Anwar ul Biyan fī Hall Lughaat ul Qur’an, 12/1
فیروز آبادی، محمد بن یعقوب ، ابو طاہر ، تنویر المقیاس ، مترجم حافظ محمد سعید احمد عاطف،(لاہور، مکی دارالکتب، اکتوبر 2005ء):1/35
Ferozeabad, Muhammad Bin Yaqub, Abu Tahir, Tanvir Al Maqiyas, Mutarjem, Hafiz Muhammad Saeed Ahmed Aatif, (Lahore, Makki Darul Kutab, October 2005), 35/1
راغب اصفہانی،مفردات القرآن،ص:898
Raghib Asfehani,Al Mufridat fī Gharib Al Qur’an,p.898
زمحشری ، محمود بن عمر ، ابو قاسم ، علامہ،تفسیر الکشاف ،(بیروت، دار المعرفۃ ، 2005ء)ص: 35
Zamkhshri, Mehmood Bin Umar, Abu Qasim, Allama, Tāfsir Al Kashaf, (Bairut, Dar Ul Maarfah, 2005), p.35
آل عمران3:3-
Sūrāhʿāl-imrān 3:3
علی محمد،انوار البیان فی حل لغات القرآن ، 1/261
Ali Muhammad, Anwar ul Biyan fī Hall Lughaat ul Qur’an, 12/1
اصلاحی،تدبر القرآن، 2/ 18
Islahi, Taddaber-Ālqur’an, 18/2
الاعراف170:7-
Sūrāhʿāl-irāaf 7:170
الواحدی، علی بن احمد، ابو الحسن،علامہ،الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، (دمشق،دارالقلم، 1995): 1/ 420
Al-Wahidi, Ali Bin Ahmed, Abu Al Hassan, Allama, Al-Wajiz fī Tāfsir Al-Kitab Al-Azeez, (Damishq, Dar Ul Qalam, 1995) 420/1
مقاتل بن سیلمان، ابی الحسن ، امام ، تفسیر مقاتل بن سیلمان ، (بیروت،دارالکتب العلمیہ ، 2003ء): 1/423۔422
Muqatil Bin Suleman, Abi Al Hassan, Imam, Tāfsir Muqatil Bin Suleman, (Baīrūt: Labenan, Dār Ālktb Ālʿlmia, 2003) 422-423/1
زمحشری ،تفسیر الکشاف،ص:394،395
Zamkhshri, Tāfsir Al Kashaf, p.394-395
البقرۃ121:2-
Sūrāhāl-Bāqrāh 2:121
اصلاحی،تدبر القرآن،1/307
Islahi, Taddaber-Ālqur’an, 307/1
اصلاحی،تدبر القرآن،1/341
Islahi, Taddaber-Ālqur’an, 341/1
اصلاحی،تدبر القرآن،1/353
Islahi, Taddaber-Ālqur’an, 353/1
البقرۃ53L2-
Sūrāhāl-Bāqrāh 2:53
الانبیاء48:21-
Sūrāhʿāl-ʿāmbia 21:48
الفرقان25:1-
Al-Fūrqān, :1
اصلاحی،تدبر القرآن،1/213
Islahi, Taddaber-Ālqur’an, 213/1
النساء4:136-
Sūrāhāl-Nisʿā 4 :136
زمحشری ،تفسیر الکشاف،ص:265
Zamkhshri, Tāfsir Al Kashaf, p.265
جمال الدین قاسمی،علامہ،محاسن التاویل (تفسیر القاسمی)،(بیروت،لبنان،دارالکتب العلمیہ،س ن):2/424
Jamal Ud Din Qasmi, Allama, Mahaasin Al Taweel (Tāfsir Al Qasmi), (Baīrūt: Labenan, Dār Ālktb Ālʿlmia), 424/2f
Copyright (c) 2022 Al Qalam

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.